Historia: Belphegor – odrzutowiec dla rolnictwa
0
Miał być najnowocześniejszym rozwiązaniem na świecie, czymś, czego przed Polakami nikt wcześniej nie zbudował.
Miał być najnowocześniejszym rozwiązaniem na świecie, czymś, czego przed Polakami nikt wcześniej nie zbudował.
W latach siedemdziesiątych samoloty odrzutowe kojarzyły się wyłącznie z lotnictwem wojskowym i komunikacyjnym, ale dzięki niewielkiemu – powiedzmy wprost: pokracznemu – samolocikowi M-15, w ich rodzinie pojawił się reprezentant agrolotnictwa.
Valmet 6100 – nieco zapomniany, ale wciąż robiący wrażenie 33-latek
M-15 piękny nie był, i nic dziwnego, że nadano mu imię Belphegor. Do tej pory w literaturze mówi się o nim jako o najbrzydszym samolocie świata. Powstał w efekcie pomysłu rosyjskiego konstruktora Riamira Izmajłowa, który stwierdził, że lotnicy prowadzący działania na rzecz rolników – czyli przede wszystkim opryski pól – powinni dostać nowocześniejszą maszynę, niż dotąd stosowane dwupłatowe Po-2 (konstrukcja jeszcze przedwojenna) i także dwupłatowe, choć nowsze (oblot prototypu w 1947 r., w produkcji od 1949 do 1996 r.), samoloty An-2.
A skoro nowocześniejsze – to z napędem odrzutowym. Ponieważ jednak w obozie „bratnich” państw socjalistycznych przyjęto, że samoloty rolnicze będą domeną Polski, to przekazano pomysł do realizacji do zakładów WSK-Mielec, przy czym Rosjanie delegowali także do Mielca kilkudziesięcioosobową grupę swoich inżynierów.
Agrowłókniny zimowe w zastosowaniu dla nowoczesnego rolnika
W dniu 1 grudnia 1970 roku podpisano stosowną umowę międzynarodową, i przyjęto, że głównymi konstruktorami będą Izmajłow i Kazimierz Gocyła. Koncepcja była śmiała – myliłby się ten, który sądziłby, że nowoczesny samolot rolniczy z napędem odrzutowym będzie przypominał użytkowane od kilku wówczas lat smukłe myśliwce MiG-21.
Jak się bowiem okazało, zachowano układ znany z czasu pierwszej wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego, czyli samolotu dwupłatowego, przy czym dodano mu… napęd odrzutowy. W trakcie prac projektowych wypróbowano taki układ w specjalnie zbudowanej hybrydzie poczciwego An-a-2 z zupełnie nową, kratownicową tylną częścią kadłuba i statecznikami, a także z silnikiem odrzutowym. Samolot nazwano Latające Laboratorium – 1, czyli Lala-1 i oblatano go w 1972 roku – pilotem był Andrzej Abłamowicz.
Kolejnym prototypem była Lala-2, czyli również hybryda, tym razem na bazie znacznie nowszego samolotu An-14 „Pszczółka”, oblatana w styczniu 1974 roku przez Tadeusza Gołębiewskiego.
Usterka w ciągniku. Jakie prawa konsumenckie przysługują rolnikom?
W połowie lat siedemdziesiątych ruszyła produkcja seryjna nowego samolotu, skierowanego do niej, mimo, że jeszcze nie zakończono oficjalnie prób. Rolniczy odrzutowiec rozwijał się jednak i w sumie konstruktorzy zbudowali aż jedenaście prototypów. W 1977 roku pokazano go na targach lotniczych we Francji, gdzie zyskał nazwę Belfegora – demona odkryć i dobrych pomysłów, ale też patrona lenistwa i piekielnego boga rozpusty.
Samolot okazał się nie tylko kontrowersyjnym pod względem wyglądu, ale też po prostu nieudanym – bo nieekonomicznym. W latach 1975-1981 zbudowano w sumie 175 samolotów, latały one przede wszystkim w Związku Radzieckim, gdzie służyły do zrzutów środków chemicznych nad polami.
Niech stanie się jasność – czyli jak pracować wydajnie po zmroku
Belphegor mógł zmieścić w zbiornikach 2900 litrów tych środków, latał z prędkością przelotową 165 km/godz. (minimalna wynosiła zaledwie 89 km/godz), przy zasięgu 400 km i przy zużyciu aż 450-700 litrów paliwa! Skomplikowany jak na potrzeby agrolotnictwa, nieekonomiczny i z naprawdę niepotrzebnym do tych celów napędem odrzutowym, został szybko wycofany.
Do dziś ocalało w muzeach kilka egzemplarzy – m.in. w Wielkopolsce – w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego w Szreniawie.
(rtr) Paweł Okoński
Zadbaj o opryskiwacz przed zimą
0
Zaloguj się lub załóż konto, Twoja nazwa zostanie automatycznie przypisana do komentarza.