W wyniku wojny Rosji z Ukrainą, odnotowano zwiększenie przewozu produktów rolnych przez Polską granicę, głównie są to zboża, co jest wynikiem ograniczenia wywozu tych produktów z Ukrainy poprzez porty Morza Czarnego. Co do reakcji Unii Europejskiej na Rosyjską agresję, Komisja Europejska, a także sąsiadujące z Ukrainą państwa członkowskie Unii Europejskiej ustanowiły 12 maja 2022 r. korytarze solidarnościowe między UE, a Ukrainą, mają one za zadanie pomóc Ukrainie w wywozie między innymi zbóż, a także zagwarantować zabezpieczenie żywnościowe w krajach charakteryzujących się jego brakami.
Ważny jest szybki wywóz produktów rolnych poza granice Polski zarówno do krajów UE charakteryzujących się ich niedoborem jak i do krajów trzecich które uzależnione są od ich importu. Resort rolnictwa informuje, że za prośbą Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowa Administracja Skarbowa co tydzień na bieżąco przekazuje informacje o przywozie i tranzycie zbóż do Polski z Ukrainy - dzięki temu obrót zbożem jest monitorowany pod względem ilościowym.
Dla koniecznego zapewnienia bezpieczeństwa żywności i pasz, a także zdrowia roślin, prowadzone kontrole urzędowe zboża przywożonego z Ukrainy w celach spożywczych, paszowych oraz przeznaczonego do siewu:
- Zboża przeznaczone na siewy - kontrolą takiego materiału zajmuje się Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Kontrola ma na celu sprawdzenie, czy przywóz ziarna zbóż z przeznaczeniem do siewu na terytorium UE nie stanowi zagrożenia fitosanitarnego, oraz czy spełnione wszelkie wymogi przepisów UE w zakresie zdrowia roślin.
- Zboża przeznaczane na cele spożywcze kontrolowane są przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Celem takiej kontroli jest sprawdzenie, czy spełniają one wymogi z zakresu jakości zdrowotnej i mogą być przeznaczone do celów spożywczych.
Kontrole zbóż przeznaczonych na cele paszowe realizowane są przez organy Inspekcji Weterynaryjnej. Celem kontroli jest sprawdzenie, czy przesyłki tego rodzaju zbóż spełniają wymogi z zakresu bezpieczeństwa pasz – w tym próbkobranie w kierunku obecności mikotoksyn.
W 2022 roku przy działaniach Inspekcji Weterynaryjnej wykonano aż 1 363 analiz zbóż i pasz także kukurydzy paszowej w kierunku obecności mikotoksyn:
- Aflatoksyna - 214 próbek;
- ochratoksyna A - 223 próbki;
- deoksyniwalenol - 220 próbek;
- zearalenon - 219 próbek;
- fumonizyny B1 + B2 - 217 próbek;
- toksyny T-2 i HT-2 - 218 próbek;
- alkaloidy sporyszu - 26 próbek;
- inne mikotoksyny - 26 próbek.
Wyniki wymienionych analiz w ramach urzędowych badań monitoringowych były przeprowadzone zgodnie z prawem w tym zakresie - nie stwierdzono wyników niezgodnych.
Inspekcja Weterynaryjna nadzoruje wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu i stosowanie pasz - system oparty jest na kontroli, a mianowicie sprawdzeniu wykonywanych przez przygranicznych lekarzy weterynarii na Polskich granicach oraz na granicach z Państwami trzecimi , również przy kontrolach powiatowych lekarzy weterynarii przeprowadzanych wewnątrz kraju.
Kontrole prowadzone są w oparciu o ocenę ryzyka uwzględniającą kryteria dotyczące między innymi:
- ryzyka dla zdrowia ludzi i zwierząt;
- informacji wskazujących na prawdopodobieństwo, że konsumenci mogą zostać wprowadzeni w błąd;
- historii przywozu z danego państwa trzeciego w odniesieniu do eksportera i podmiotu odpowiedzialnego za przesyłkę;
- kontroli już przeprowadzonych i gwarancji wydanych przez właściwe organy w państwie trzecim;
- informacji mogących wskazywać na niezgodność z obowiązującymi przepisami prawa.
W przypadku stwierdzenia niedogodności, w tym niezgodnych wyników badań laboratoryjnych, urzędowa kontrola podejmuje działania mające na celu niedopuszczenie do wykorzystania zakwestionowanego materiału roślinnego w łańcuchu żywnościowym:
- na granicy, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie badań laboratoryjnych, jeszcze przed przekroczeniem przez przesyłkę granicy państwa, zgodnie z art. 66 rozporządzenia (UE) 2017/625(1)
- nakazując zniszczenie przesyłki;
- nakazując odesłanie przesyłki paszy poza Unię Europejską;
- wewnątrz kraju w zależności od poczynionych ustaleń i zakresu nieprawidłowości, podejmując działania przewidziane w art. 138 ww. rozporządzenia
- wycofując z obrotu;
- nakazując usunięcie i zniszczenie.
Podsumowując, każda partia zboża która nie spełni wymogów zwartych w przepisach UE, nie zostanie zużyta jako materiał siewny oraz nie może zostać przeznaczona na żadne cele spożywcze oraz paszowe. Materiał ten może zostać wykorzystany wyłącznie poza łańcuchem żywnościowym jako:
- Surowiec opałowy przykladowo wykorzystywany w biogazowniach, bezpośrednio spalany w piecach podmiotów indywidualnych czy użytkowany do produkcji brykietu/pelletu;
- Surowiec przeznaczony do produkcji bioetanolu na cele energetyczne;
- Surowiec przeznaczony do produkcji etanolu technicznego wykorzystywanego na cele medyczne, kosmetyczne lub biobójcze.
(rpf) Adrianna Camenzuli / Źródło: KRIR
