REKLAMA

Spółki rolno-spożywcze: Nadzór jest, ale koncepcji brak

Redakcja - Prawo i Finanse
10.08.2019
Lubię to
Lubię to
0
Super
Super
0
Haha
Haha
0
Smutny
Smutny
0
Szok
Szok
0
Zły
Zły
0
chat-icon 0

Ministerialny nadzór nad spółkami z branży rolno-spożywczej w większości prowadzony był prawidłowo, nie wpłynął jednak w znaczącym stopniu na polepszenie ich sytuacji. Przeciwnie, kondycja niektórych pogorszyła się – wynika z kontroli NIK.

fotolia
REKLAMA

Ministerialny nadzór nad spółkami z branży rolno-spożywczej w większości prowadzony był prawidłowo, nie wpłynął jednak w znaczącym stopniu na polepszenie ich sytuacji. Przeciwnie, kondycja niektórych pogorszyła się – wynika z kontroli NIK.

Poważniejsze zastrzeżenia NIK zgłasza do planów rozwoju branży i wskazuje, że wciąż brakuje koncepcji funkcjonowania spółek rolno-spożywczych, mającej na celu wsparcie polskich producentów rolnych, którzy dzisiaj w znacznym stopniu uzależnieni są od dużych sieci handlowych. Także pomysł utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego, który miał służyć stabilizacji rynku rolnego w Polsce powrócił dopiero w trakcie kontroli NIK.

Kontrola NIK objęła Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz 11 spółek z branży rolno-spożywczej, w tym 8 rynków hurtowych, 2 stacje unasieniania zwierząt oraz jedno przedsiębiorstwo przetwórstwa owocowo-warzywnego. Natomiast kontrola nie obejmowała spółek nadzorowanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), tj. Elewarr Sp. z o.o. oraz spółek hodowli roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, w tym spółek hodowli koni (stadnin koni i stad ogierów).

Rynki hurtowe są istotnym elementem skupu oraz pośrednictwa w obrocie produktami rolnymi. Podstawowym przedmiotem działalności rynków hurtowych nadzorowanych przez Ministra RiRW był wynajem i dzierżawa powierzchni oraz pomieszczeń dla prowadzenia działalności gospodarczej na terenie rynku hurtowego, w szczególności hurtownikom zajmującym się handlem owocami i warzywami. Obecnie rynki te tracą na popularności, a ich znaczenie sukcesywnie spada. Jak pokazują dane GUS, w ostatnim dziesięcioleciu spadł udział hurtowników w zaopatrzeniu podmiotów handlu detalicznego. NIK zwraca też uwagę na zmniejszającą się rolę rynków hurtowych w dystrybucji produktów rolnych na rzecz sieci handlowych.

W ocenie NIK Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi prawidłowo wykonywał ustawowo określone zadania związane z nadzorem właścicielskim nad podlegającymi mu spółkami z branży rolno-spożywczej. Przede wszystkim Minister utworzył komórki organizacyjne (jak np. Departament Nadzoru Właścicielskiego) odpowiedzialne za nadzór i zapewnił im odpowiednią obsadę kadrową. Szef resortu wyznaczył też reprezentantów Skarbu Państwa, którzy sprawowali bezpośredni, bieżący nadzór nad działalnością spółek. Minister wprowadził nowe standardy nadzoru i obsady kadrowej w 12 spółkach, a w jednej częściowo. Pomimo działań Ministra, w 8 spółkach z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa w kapitale zakładowym nie wprowadzono tych standardów, bo nie zgodziły się na to organy spółek. Działania Ministra przyczyniły się natomiast do określenia zasad wynagradzania członków zarządu oraz rad nadzorczych, które były zgodne z przepisami prawa.

Wyniki finansowe za 2017 r. podległych Ministrowi RiRW spółek objętych kontrolą NIK poprawiły się w porównaniu z 2016 r. Łączny wynik finansowy tych spółek na koniec okresu sprawozdawczego 2016 r. wyniósł niecałe 5,8 mln zł, podczas gdy na koniec 2017 r. było to już prawie 18,8 mln zł (wzrost o ponad 300%).


NIK pozytywnie ocenił politykę finansową na lata 2017-2020 Wielkopolskiej Gildii Rolno-Ogrodniczej z siedzibą w Poznaniu, będącej rynkiem hurtowym z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa. Strategia funkcjonowania Spółki nastawiona była bowiem na wspieranie bezpośrednich uczestników rynku hurtowego (tj. lokalnych producentów i kwiatów) pod kątem infrastrukturalnym, promocyjnym, jakościowym, szkoleniowym i edukacyjnym, a nie tylko na generowanie zysków o charakterze dywidendowym. W rezultacie średnioroczny wskaźnik zajętości miejsc pod wynajem tej spółki w 2017 r. wzrósł o 4,4 p.p. w porównaniu z rokiem ubiegłym, a zysk netto za 2017 r. wzrósł w porównaniu do 2016 r. o 2,8 mln zł, tj. o 168%.

Jednak nadzór właścicielski Ministra nad spółkami nie był w pełni skuteczny, gdyż nie wszystkie cele zostały w pełni osiągnięte. W 2017 r. wyniki finansowe sześciu spółek w odniesieniu do 2016 r. pogorszyły się (w tym 4 z udziałem większościowym Skarbu Państwa). Były to: Rolno-Spożywczy Rynek Hurtowy S.A. z siedzibą w Radomiu, Lubelski Rynek Hurtowy S.A. z siedzibą w Elizówce, Małopolski Rynek Hurtowy S.A. w likwidacji z siedzibą w Tarnowie, Pomorskie Hurtowe Centrum Rolno-Spożywcze S.A. z siedzibą w Gdańsku, Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego „Trzemeszno” Sp. z o.o. i KOSMO Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu. Ponadto cztery spółki odnotowały stratę netto, w łącznej wysokości 617 tys. zł. Były to następujące podmioty: Wałbrzyski Rynek Hurtowy S.A., Kosmo Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, Małopolski Rynek Hurtowy S.A. w likwidacji z siedzibą w Tarnowie i Chłodnia Białystok S.A.

W okresie objętym kontrolą NIK dwie spółki: Małopolski Rynek Hurtowy S.A. w likwidacji z siedzibą w Tarnowie oraz Chłodnia Białystok S.A. znajdowały się w złej kondycji ekonomiczno-finansowej (w obu Skarb Państwa miał mniejszościowy udział w kapitale zakładowym), z czego w odniesieniu do jednej z nich (Małopolski Rynek Hurtowy S.A. w likwidacji z siedzibą w Tarnowie) podjęto decyzję o rozwiązaniu, po przeprowadzeniu likwidacji.

Kontrola NIK wykazała ponadto dużą rotacyjność składów organów nadzorczych 18 spółek, w których Skarb Państwa miał swoich przedstawicieli. W latach 2017-2018 odwołano 81, a powołano 79 reprezentantów Skarbu Państwa. Liczba reprezentantów Skarbu Państwa w radach nadzorczych spółek wyniosła 62 osoby na koniec 2017 r., a według stanu na 31 października 2018 r. - 61 osób. Izba podkreśla, że częste zmiany w organach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa nie sprzyjają wzmocnieniu nadzoru właścicielskiego nad tymi Spółkami.

W okresie objętym kontrolą Minister RiRW podejmował różne działania mające poprawić sytuację nadzorowanych spółek, w tym realizował projekty, takie jak np.: Odtwarzanie i wsparcie lokalnych rynków rolnych, Platforma Żywnościowa SELLFOOD (elektroniczna platforma do sprzedaży produktów rolno-spożywczych). Ponadto w trakcie prac legislacyjnych nad ustawą o ograniczeniu handlu w niedziele i święta Minister wnioskował o wyłączenie rolno-spożywczych rynków hurtowych z zakazu handlu w niedzielę.

Do czasu zakończenia kontroli NIK, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie określił koncepcji funkcjonowania i rozwoju nadzorowanych spółek. Szef resortu już w grudniu 2015 r. przyjął w Programie Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015-2019 zadanie utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego przy udziale istniejących już spółek z branży rolno-spożywczej. Według wstępnych ustaleń w skład Holdingu miały wejść m.in.: Krajowa Spółka Cukrowa, Elewarr Sp. z o.o., rynki hurtowe oraz spółki nadzorowane przez KOWR.

Z założenia powołanie nowego podmiotu miało przede wszystkim stworzyć warunki stabilizacji rynku rolnego w Polsce, m.in. poprzez podniesienie poziomu cen płaconych rolnikom za sprzedane płody rolne, promocję polskiej żywności i wspieranie jej eksportu. Jednak koncepcja utworzenia Narodowego Holdingu Spożywczego nie została wprowadzona w życie. Dopiero pod koniec 2018 r., w trakcie kontroli NIK, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podjął działania w celu utworzenia Holdingu, m.in. powołując zespół do spraw opracowania koncepcji utworzenia Krajowej Grupy Spożywczej, a wdrożenie tej koncepcji polecił Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa. Poza tym Minister nie wykonał planowanych prac nad projektem ustawy o rynkach hurtowych, ani nie podjął innych działań na rzecz określenia koncepcji funkcjonowania lub strategii rozwoju nadzorowanych spółek, w szczególności rynków hurtowych.

W związku z wynikami kontroli NIK wskazuje na potrzebę opracowania i wdrożenia koncepcji funkcjonowania spółek z branży rolno-spożywczej dla stabilizacji rynku rolnego w Polsce, a także na rzecz osiągnięcia trwałego i zrównoważonego wzrostu wartości tych spółek, jako majątku narodowego.

(rpf) jp / Źródło: NIK

chat-icon 0

REKLAMA

Polecane

Komentarze (0)

Zaloguj się lub załóż konto, Twoja nazwa zostanie automatycznie przypisana do komentarza.

Zamieszczając komentarz akceptujesz regulamin


REKLAMA

Zobacz więcej

REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA