Co ma wpływ na opłacalność produkcji mleka
Od opłacalności produkcji mleka zależy byt hodowców bydła mlecznego oraz ich rodzin, zatem temat ten zwykle rozpala ich emocje. Na pytanie postawione w tytule starają się odpowiedzieć specjaliści w dziedzinie chowu i hodowli bydła Krzysztof Słoniewski i Joanna Pośniak.
Od opłacalności produkcji mleka zależy byt hodowców bydła mlecznego oraz ich rodzin, zatem temat ten zwykle rozpala ich emocje. Na pytanie postawione w tytule starają się odpowiedzieć specjaliści w dziedzinie chowu i hodowli bydła Krzysztof Słoniewski i Joanna Pośniak.
Dyskusje na temat opłacalności produkcji mleka często skupiają się na cenach. Z jednej strony na cenie mleka, z drugiej na cenach środków produkcji, które producent mleka musi kupować. Ceny te są oczywiście bardzo istotne. Problem w tym, że pojedynczy hodowca nie ma na nie prawie żadnego wpływu. Skupmy się zatem na tym, co w przeważającym stopniu decyduje o opłacalności produkcji mleka a na co ma wpływ właściciel stada – na szeroko rozumianym „zarządzaniu stadem”.
Jak poprawnie ciąć orzech włoski?
Zarządzanie stadem i ekonomiczna produkcja mleka powinna opierać się na stałej analizie wydatków i przychodów, poszukiwaniu oszczędności i eliminacji zbędnych kosztów. O opłacalności hodowli możemy mówić wtedy, kiedy zysk z produkcji mleka przewyższa wcześniej zainwestowane koszty. Jednocześnie, wygenerowana nadwyżka zawsze powinna wynikać z racjonalnych posunięć hodowlanych i ekonomicznych, a nie nieprzemyślanych oszczędności, które mogą w ogromnym stopniu zaszkodzić gospodarstwu.
Kierowanie hodowlą bydła mlecznego to przede wszystkim właściwa organizacja oraz rzetelna ocena potencjału utrzymywanych zwierząt, to kontrola wyników produkcyjnych i wskaźników płodności. Analiza zebranych danych pozwala wyciągać obiektywne wnioski i podejmować konkretne decyzje. Poprawność żywienia, organizacja bazy paszowej, optymalny dobór par do kojarzeń i analiza płodności zwierząt, czy nawet zarządzanie zdrowiem krów, wszystko to opiera się na monitoringu łaciatych podopiecznych. Ich świadoma obserwacja, a przede wszystkim znajomość wyników ich użytkowości, pozwala nie tylko na stabilne funkcjonowanie gospodarstwa, ale również na planowanie przyszłych posunięć hodowlanych, czy inwestycji.
Czym i jak karmić ryby w stawie
Wydajność i skład mleka, w tym parametry odpowiadające za jakość surowca, zależą od wielu czynników. Począwszy od genetycznych, poprzez żywienie i zdrowie, na środowiskowych kończąc. Dlatego warto poznać potencjał swojego stada, mieć wiedzę jak ono funkcjonuje, czy wspomniane wyżej elementy, działają tak jakbyśmy sobie tego życzyli, a to pozwoli na zachowanie zyskowności prowadzonej hodowli.
W poniższej tabeli przedstawiono wyniki gospodarstw ujętych w FADN (System Zbierania i Wykorzystywania Danych Rachunkowych z Gospodarstw Rolnych), które specjalizowały się w produkcji mleka krowiego. Za wyspecjalizowane uznano te gospodarstwa, które ponad 70% przychodów uzyskiwały ze sprzedaży mleka.
Wyszczególnienie |
Przedział wydajności [kg mleka/krowę/rok] Kiedy sadzić cebulę dymkę? |
|||
4000-4999 |
5000-5999 Jak wykorzystać w pełni możliwości nawozu azotowego |
6000-6999 |
7000 i więcej |
|
Liczba gospodarstw |
311 Żywokost – sposób na gnojówkę |
357 |
316 Jak założyć spółdzielnię socjalną na wsi? |
606 |
Średnioroczny stan krów [n] |
21 |
26 Koper włoski – jak go uprawiać i kiedy siać? |
31 |
41 Ściółkowanie malin – dlaczego jest tak ważne? |
Przeciętna roczna wydajność krów |
4552 |
5564 |
6483 Kiedy można zgłaszać uwagi do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego? |
8652 |
Cena mleka [zł/100 kg] Kto płaci podatek rolny – właściciel ziemi czy dzierżawca? |
127 |
130 |
133 |
137 |
Wyniki ekonomiczne [zł/krowę] |
||||
Przychód ze sprzedaży mleka |
5781 |
7233 |
8622 |
11853 |
Przychody ze sprzedaży ogółem |
6973 |
8561 |
9963 |
13429 |
Koszty bezpośrednie produkcji zwierzęcej, w tym: |
1951 |
2426 |
2946 |
4349 |
- pasz treściwych własnych oraz pasz z zakupu |
1695 |
2084 |
2496 |
3667 |
- usług (weterynaria, inseminacja, ocena itp) |
144 |
211 |
304 |
448 |
Nadwyżka bezpośrednia |
5176 |
6135 |
6884 |
8757 |
Dochód z gospodarstwa |
3862 |
4430 |
4935 |
6108 |
Tabela Wyniki ekonomiczne gospodarstw na podstawie „Parametry techniczno-ekonomiczne według grup gospodarstw rolnych uczestniczących w polskim FADN w 2018 rok
Na początek, żeby być bardziej precyzyjnym warto wskazać, że skupimy się nie na „opłacalności” w sensie ekonomicznym, ale na dwóch innych kategoriach ekonomicznych: „nadwyżce bezpośredniej” oraz „dochodzie z gospodarstwa” wg. FADN. Wspomniana „nadwyżka” to różnica między przychodami ze sprzedaży surowców, produkowanych w gospodarstwie (w tym przypadku głównie mleka i żywca), a kosztami bezpośrednimi, które obejmują koszty żywienia, koszty związane z odchowem (lub zakupem) jałówek remontowych oraz inne koszty, które można przypisać bezpośrednio konkretnej krowie (np. koszty inseminacji czy koszty weterynaryjne).
Trzeba podkreślić, że w przedstawionej powyżej kalkulacji koszty bezpośrednie nie obejmują kosztów pasz objętościowych, wytworzonych w danym gospodarstwie. Jest to zabieg często stosowany w kalkulacjach ekonomicznych, ponieważ koszty pasz objętościowych są trudne do bezpośredniej wyceny. Zatem, z tak skalkulowanej nadwyżki bezpośredniej gospodarz musi jeszcze opłacić koszty związane z uprawą, zbiorem i konserwacją pasz objętościowych, a także koszty robocizny, utrzymanie maszyn i urządzeń, amortyzację budynków itp. Uzyskiwanie możliwie wysokiej nadwyżki bezpośredniej jest zatem fundamentem opłacalności produkcji, ale jej nie gwarantuje.
Druga przytoczoną w tabeli kategorią jest „dochód z gospodarstwa”. Ta kategoria jest chyba najbliższa temu znaczeniu słowa „opłacalność”, jakie przypisuje mu większość właścicieli gospodarstw mlecznych. Dochód ten otrzymuje się przez zsumowanie wartości produkcji z sumą dopłat, otrzymywanych przez gospodarstwo, a następnie pomniejszenie tej sumy o bezpośrednie i pośrednie koszty produkcji, koszty pracy najemnej, amortyzację budynków i urządzeń oraz należne podatki i ewentualne czynsze. Reasumując, wspomniany dochód to suma, jaka pozostaje właścicielowi na utrzymanie własne i rodziny, oraz ewentualne inwestycje.
Co zatem wpływa na wynik finansowy gospodarstwa mlecznego? Tu zaskoczenia nie będzie. Przede wszystkim wpływa na niego wydajność krów. Z zamieszczonej tabeli wynika, że w gospodarstwach, w których krowy dawały średnio ponad 8000 kg mleka rocznie, nadwyżka bezpośrednia wynosiła w przeliczeniu na jedną krowę znacznie powyżej 8000 zł. Był to wynik wyraźnie, bo o ponad trzy i pół tysiąca złotych wyższy niż w gospodarstwach, gdzie roczna wydajność krów wynosiła między cztery a pięć tysięcy kilogramów mleka. Dochód z gospodarstwa, przeliczony na jedną krowę, także wzrastał wraz z wydajnością krów. Różnica między skrajnymi grupami gospodarstw przekraczała 2000 zł na krowę rocznie.
Zależność między wydajnością i opłacalnością nie może być zaskoczeniem dla nikogo, kto zna realia produkcji w gospodarstwach mlecznych. Zapłata za sprzedane mleko stanowi główny przychód w takich gospodarstwach. Im jest go więcej, tym większa nadwyżka bezpośrednia, a co za tym idzie (przeciętnie rzecz biorąc) większy dochód z gospodarstwa.
Tym co jest pewnym wyznacznikiem powodzenia, co pozwala na zachowanie rentowności w prowadzonym gospodarstwie jest zysk uzyskiwany ze sprzedawanego do mleczarni mleka. Pamiętać jednak należy, że za odpowiednią gratyfikacją nie stoi tylko ilość oddawanego surowca, związana z wydajnością utrzymywanych krów, ale także jego jakość. Skład chemiczny mleka – tłuszcz, białko, kazeina, laktoza czy liczba komórek somatycznych – to czynniki, które odgrywają dla mleczarni niebagatelną rolę technologiczną. Udział tłuszczu i białka w mleku w dużej mierze decyduje o jego przeznaczeniu do produkcji w zakładzie. Jak nie trudno się domyśleć, im większy ich procent, tym lepsze wynagrodzenie dla hodowcy.
Co zatem zrobić, aby podnieść ich zawartość w mleku?
Żywić swoje krowy odpowiedzialnie, czerpiąc potrzebne informacje z wyników próbnych udojów. Prawidłowe zbilansowanie dawki pokarmowej w stosunku do zapotrzebowania i produkcji mlecznej, wpływa niebagatelnie na zdrowie i wydajność stada. Informacja o statusie zdrowotnym stada to kolejny czynnik kształtujący potencjał całego stada jak również pojedynczych zwierząt. Stany zapalne wymion w stadzie, powodują nie tylko mniejszą wydajność, ale również wpływają na zawartość poszczególnych parametrów mleka, a wzrost liczby komórek somatycznych, dla zakładu przetwórczego oznacza duży problem technologiczny.
Dlatego inwestycja w profilaktykę zdrowotną jest tutaj jak najbardziej wskazana. Pamiętajmy, że 75% wszystkich stanów mastitis przebiega bezobjawowo i tylko wyniki użytkowości mlecznej, której jednym z elementów jest stały monitoring LKS w próbach mleka, daje gwarancję „wyłapania”, a nawet leczenia na wczesnym etapie choroby krów problematycznych – wpływających na straty stada w produkcji mleka.
(rpf) jp / Źródło: PFHBiPM (Krzysztof Słoniewski, Joanna Pośniak)
Zaloguj się lub załóż konto, Twoja nazwa zostanie automatycznie przypisana do komentarza.