Potrzeby pokarmowe zbóż – fazy krytyczne pobierania i objawy niedoborów

Optymalizacja nawożenia zbóż nie powinna ograniczać się tylko do pierwszoplanowych składników pokarmowych, czyli do azotu, fosforu i potasu. Zakres niezbędnych składników jest znacznie szerszy.

Potrzeby nawozowe są zależne od uprawianego gatunku zboża, kierunku użytkowania, siedliska i wcześniej stosowanej agrotechniki. 

Co to jest PUE ARiMR?

W czasie wyznaczania potrzeb nawozowych, należałoby wziąć pod uwagę:

- kategorię agronomiczną gleby,

VAT w rolnictwie, czy to się opłaca?

- obecność nawozów naturalnych w cyklu produkcyjnym.

W gospodarstwach nastawionych tylko na produkcję roślinną wzrasta ogólne zapotrzebowanie intensywnie uprawianych zbóż na wszystkie składniki pokarmowe.

Dlatego też, warto zadbać o ich zbilansowane uzupełnienie w czasie uprawy. Chcąc podejść profesjonalnie do tematu należy bliżej zapoznać się z symptomami braków, które mogą wystąpić na stanowiskach uprawianych zbóż.

Objawy niedoborów wybranych składników pokarmowych
Fazy krytyczne pobierania składników pokarmowych mogą ujawnić się w tych samych stadiach rozwojowych i w podobny sposób u różnych gatunków zbóż.

Skąd pochodzi kukurydza?

Azot

Pierwsze objawy niedoboru tego składnika mogą pojawić się w fazie krzewienia, czyli kiedy wykształcone liście mają mniejszą powierzchnię, są jasnozielone i wytwarza się mniej pędów wegetatywnych. Z kolei w kolejnej fazie rozwoju zbóż – strzelania w źdźbło – deficyt ujawnia się wielowymiarowo.

Uprawa owsa – wady i zalety

Drastyczne zahamowanie wzrostu rośliny, jej skarlenie oraz przerzedzenie łanu są obrazem skrajnego niedoboru tego pierwiastka w glebie.

Stan niedożywienia łanu azotem we wczesnych fazach wegetacji może wpłynąć również na pokrój zbóż w okresie wzrostu ziarniaków i dojrzewania, co zmienia budowę kłosa.

Rośliny ubogie w ten pierwiastek wytwarzają krótkie źdźbło z małym kłosem, który zawiera jedynie od kilku do kilkunastu ziarniaków. Ponadto na skutek braków tego minerału ziarniaki nie zawiązują się u nasady kłosa.

Co za dużo to też nie zdrowo

1,5 mln zł kary za wprowadzenie na polski rynek zafałszowanych artykułów rolno-spożywczych sprowadzonych z Ukrainy

Nadmiar azotu w łanie zbóż z obserwacji przejawia się tendencją rośliny do nadmiernego wylegania i krzewienia – wytwarza się zbyt dużo źdźbeł. Co więcej, rośliny zawierające nadmierną ilość tego pierwiastka dojrzewają wolniej, co często oznacza spadek plonu ziarna.

Fosfor

Jak poprawnie ciąć orzech włoski?

Jego niedobór ujawnia się z powodu:

- niskiego poziomu zasobności gleby w przyswajalne formy składnika,

- niskich temperatur w okresie wiosennej wegetacji,

- kwaśnego odczynu gleby,

Czym i jak karmić ryby w stawie

- silnego zakłócenia procesów pobierania tego składnika z gleby.

Niewielkie niedobory, które mogą ujawnić się we wczesnych fazach rozwoju, roślina rekompensuje sobie rozbudowując system korzeniowy, co przyczynia się do tymczasowego zahamowania wzrostu części nadziemnych, lecz przy dobrym zaopatrzeniu w azot i magnez nie skutkuje to utratą plonu.

Kiedy sadzić cebulę dymkę?

Objawy głębokiego deficytu:

- drastyczna redukcja liczby źdźbeł,

- wypadanie całych roślin z łanu,

- pojawienie się fioletowo-czerwonych przebarwień liści i pochwy liściowej.

Dlaczego uprawa ekologicznych zbóż jest tak ważna?

Co więcej, w warunkach mroźnej wiosny, gdzie brakuje fosforu i późną zimą, tuż przed wznowieniem wegetacji, na starszych liściach mogą pojawić się sinawe przebarwienia. 

Wzrastający niedobór składnika może spowodować zasychanie liścia w jego wierzchołkowej części.

Optymalne terminy siewu zbóż jarych

Potas

Podstawowym symptomem niedoboru składnika jest zasychanie końcówek liści, które można obserwować w zaawansowanych fazach wegetacji, zwłaszcza w fazie kwitnienia, gdy pojawia się także na liściu flagowym.

Przyczyną takiego stanu rzeczy może być:

- mała jego ilość w glebie,

- ograniczona możliwość pobierania kationów potasu przez roślinę (słabo wykształcony system korzeniowy, niedobór wody, a także fosforu i magnezu).

Ponadto jednoczesny niedobór azotu i stres potasowy wzbudzany niedoborem wody przyspiesza zamieranie blaszki liściowej. 

W stadium strzelania w źdźbło można zaobserwować przerzedzenie łanu, wytworzenie mniejszej liczby kłosów, jak i zahamowanie wzrostu roślin, prowadząc do ich karlenia.

Wapń

Wysokie braki wapnia w glebie wraz z jej niskim odczynem pH, może być przyczyną toksyczności glinu. 

Pierwsze objawy jego toksyczności mogą się pojawić już w stadium drugiego liścia. Najstarsza część liścia przybiera najpierw barwę żółtą, a następnie stopniowo zamiera.

Natomiast sam brak wapnia, przy właściwym odczynie pH gleby ujawnia się na liściach młodych – ich końcówki w miarę pogłębiania się niedoboru żółkną, zwijają się, a następnie zamierają, z kolei część nasadowa pozostaje intensywnie zielona. 

Z powodu opóźnionego pojawiania się kolejnych liści pokrój rośliny ulega zniekształceniu.

Magnez

Warto wiedzieć, że niedobory magnezu na zbożach w Polsce są zjawiskiem naturalnym, który wynika z ogólnych deficytów tego pierwiastka w glebach uprawnych.

Cechą charakterystyczną jego braku jest tzw. chloroza międzynaczyniowa – jasnozielone przebarwienie między nerwami.

Na początku plamy pojawiają się na liściach starszych. Kolejno przy skrajnych niedoborach na krawędziach bocznych liści widoczne są czerwone przebarwienia, które następnie mogą przejść w nekrozy. 

Następnie, tak jak to jest w przypadku skrajnych deficytów innych składników następuje zahamowanie wzrostu roślin, tzw. karlenie. 

Należy pamiętać, że umiarkowany niedobór magnezu może być maskowany nadmiarem azotu, natomiast głęboki staje się bardzo dobrze rozpoznawalny.

Siarka

Braki tego składnika są zauważalne poprzez przejaśnienie liści najmłodszych, a także karłowatość całych roślin. Należy uważać, gdyż często niedobór tego składnika może być mylony z niedoborem azotu.

Deficytów można się spodziewać, gdy są:

- gleby lekkie,

- tereny z dużymi opadami w okresie jesienno-zimowym,

- lata z łagodnymi zimami i dużymi opadami,

- braki w stosowaniu nawozów naturalnych w zmianowaniu czy też siarkowych w przedplonie zbóż.

Mangan

Deficyty tego składnika mogą się pojawiać w zbożach uprawianych na glebach wykształconych ze skał wapiennych oraz w stanowiskach o pH powyżej 7,0 (zasadowych).

Przy jego niedoborze widoczne są na łanach mniejsze lub większe nieregularne, jasnozielone place, a rosnące rośliny zaczynają więdnąć.

Z kolei skrajne niedobory manganu są już widoczne na młodych, w pełni wykształconych liściach ( u nasady blaszki liściowej), w postaci licznych szarych, podłużnych plamek. 

Z wiekiem liście zaczynają więdnąć, przełamywać się, by później odpaść od źdźbła.

Miedź

Pierwsze objawy niedoborów widoczne są na początku strzelania w źdźbło, gdzie zaczyna opóźniać się faza wegetacji i zmniejszanie liczby źdźbeł.

Na skutek braków miedzi zmniejsza się ilość kłosów i ziarniaków, a w skrajnych przypadkach ziarniaki w ogóle się nie wykształcają.

Ponadto, w umiarkowanych niedoborach miedzi kłosy w okresie dojrzewania przyjmują barwę zielonobrązowawą, z kolei słoma barwę szarozieloną.

Cynk

Symptomy braku tego składnika mogą sporadycznie wystąpić w glebie o odczynie zasadowym, po nadmiernym zwapnowaniu.

Wstępne objawy mogą pojawić się na początku fazy strzelania w źdźbło. Charakterystyczne dla tego zjawiska jest zahamowanie wzrostu roślin oraz przyjęcie przez liście strzelistego pokroju.

Podobnie jak w przypadku niedoborów, m.in. manganu deficyt cynku ujawnia się na młodych, lecz w pełni wykształconych liściach w postaci plam w środkowej części blaszki liściowej, między nerwem środkowym a brzegiem blaszki. 

W miarę postępującego niedoboru cynku nekrozy zaczynają rozprzestrzeniać się w obu kierunkach blaszki liściowej, prowadząc ostatecznie do jej przełamania.

(rup)